स्ववियु चुनावको औचित्य र बुझाई म.प. वि.वि.

सुर्खेत-२०६७ को ऐनबाट मध्यपश्चिम विश्वविद्यालय स्थापना भैइ २०६९ सालदेखी पठनपाठन सुरु भयको थियो । तत्कालीन मध्यपश्चिमाञ्चल बिकाश क्षेत्रमा स्थापित विश्वविद्यालय हाल कर्णाली प्रदेशमा अवस्थित छ ।

विश्वविद्यालय स्थापना देखि यता चार वटा स्ववियु कार्यतालिका सार्वजनिक मध्ये २०७३ साल भाद्र १२ गते निर्वाचन सफलतापुर्वक सम्पन्न भयको र ०७९ चैत्र ३ गते र ०८१ भाद्र ८ गते दुई पट्क चुनाव स्थगित भयको थियो । हाल उच्च अदालतको परमादेश अनुरुप ०८१ साल चैत्र १८ गते निर्वाचन सम्पन्न हुने गरि पुनः विश्वविद्यालयले निर्वाचन कार्यतालिका सार्वजानिक गरेको छ ।

मध्यपश्चिम विश्वविद्यालयमा करिब ८ वर्ष पछी स्ववियु सक्रिय हुने भयपछी आम विध्यार्थी र विध्यार्थी संगठनरुमा उत्साह सिर्जना हुनु पर्ने हो तर दुई दुई पटक निर्वाचन स्थगितले निर्वाचन हुन्छ नै भन्ने विश्वास नरहेको पाईन्छ ।

म.प. विश्वविद्यालयमा के यो कार्यतालिका बमोजिम चुनाव हुन सक्ला ? स्ववियु निर्वाचन पुनः रुपमा हुन सक्छ वा ०७९ र ०८१ भाद्र २८ जस्तै स्थगित हुन्छ ? के चुनावका लागि बिध्यार्थी र विध्यार्थी संगठन हरु उत्साहित छ्न ? यस्ता तमाम प्रश्नहतु विश्वविद्यालय परिसरमा सुनिने गरेका छ्न जस्बाट चुनाव हुने वा नहुने आदि बिषयमा आ-आफ्नै अड्कलबाजि लगाईयका छ्न ।

बिगतको ईतिहास पल्टाउदा नेपालको राजनीतिमा बिध्यार्थी आन्दोलन र स्ववियुको भुमिका आफैमा स्मरणयोग्य र प्रेरणादायी छ। पन्चायतकालिन अवस्थामा “जयतु संस्कृतम´´ आन्दोलन होस् या पन्चायतका बिरुद्ध स्ववियुले निर्वाह गरेको भुमिका होस् यो सचिकै स्मरणयोग्य छ। अझ भनौ विश्वविद्यालयको विध्यार्थी राजनितिबाटै राजनितीमा युवाहरुको व्यापक सहभागिता र विभिन्न कालखण्डमामा भयका राजनैतिक परिवर्तनमा विध्यार्थी आन्दोलनको प्रत्यक्ष भुमिका गर्व गर्न लायक छ्न । २०३६,२०४६, २०६२/२०६३ को राजनैतिक परिवर्तनमा विध्यार्थी आन्दोलनको महत्वपूर्ण भुमिका रह्यो ।

अत:

मध्यपश्चिम विश्वविद्यालयमा २०७३ सालदेखी स्ववियु निर्वाचन हुन सकिरहेको छैन हालसम्म निरन्तर निर्वाचन भयको भय सम्भवत: तीन वटा स्ववियु समुहले स्ववियुको प्रतिनिधित्व गरिसकेका हुन्थे । विडम्बना ८ वर्ष देखि विध्यार्थीको बैधानिक साझा एवं विध्यार्थीको प्रतिनिधि संस्था नेतृत्व बिहिन छ ।

स्ववियु प्रति बुझाई :

स्वतन्त्र विध्यार्थी युनियनको निर्वाचन विश्वविद्यालयमा निरन्तर गर्ने गरि अगाडि बढाउनु पर्ने हाल निर्वाचित स्ववियु समुहले जिम्मेवारी काधमा बोक्नुपर्ने छ र स्थगित गर्ने नजिर सधैका लागि अन्त्य गर्नु पर्ने छ। ०६५ साल देखि उमेरको हदबन्दीका कारण के २८ वर्ष भित्रका विध्यार्थीहरुले स्ववियु लाई गति प्रदान गर्न सक्लान ? के यो समुहका विध्यार्थी बाट स्ववियुको औचित्य पुष्टि होला भन्ने वर्तमान समयका तमाम प्रश्नहरुलाई ब्यबहारत चिर्नुपर्ने छ र उमेरले हैन क्षमता र कृयाशिलताबाट सबै सम्भव छ भन्ने कुरा स्थापित गर्नु पर्ने छ । स्ववियुमा दलिय राजनितिको हावी हुँदै जाने स्ववियु संस्थाको नेतृत्वमा पुगेका हरुले स्ववियु कार्यलयलाई संगठनको कार्यालय तथा संगठनको स्वार्थ अनुरुप स्ववियुको गतिविधि गर्ने प्रबिधिको अन्त्य गर्दै स्ववियु संस्थालाई समग्र विध्यार्थीको निष्पक्ष, स्वतन्त्र, र साझा संस्थाको रुपमा पुष्टि गर्नु पर्ने छ।

स्वतन्त्र विध्यार्थी युनियन संस्थाले तमाम बिध्यार्थीलाई राजनितिक चेतना सङ्गै देशको शैक्षिक, प्रशासनिक, सामाजिक र अर्थिक बिकासका बिषय सङ्ग सहभागिता र त्यस्ता मुद्दामा जोड्ने फोरोमका रुपमा कार्य गर्नु पर्दछ यस्तै विश्वविद्यालयमा अध्ययन अध्यापन सङ्गै विध्यार्थीहरुलाई रचनात्मक, सिर्जनात्मक तथा बैचारिक बहस एवं चिन्तन सङ्ग पनि जोड्ने फोरोम स्ववियु हो। स्ववियु समग्र बिध्यार्थी हरुबाट अनुमोदित भयर आउने स्थान, जस्ले विध्यार्थीका हकहितका लागि कार्य गर्ने, विश्वविद्यालयलाई रचनात्मक, सिर्जनात्मक ढंगले अगाडि बढाउदै बैचारिक एवं शैक्षिक गतिविधिमा सक्रिय बनाउदै विश्वविद्यालयलाई सुदृढ र सिस्टेमिक ढंगबाट अगाडि बढाउने मुलभुत सिदान्त बन्नु पर्दछ।

स्ववियु आफैमा उत्कृष्ट पद्धति हो । देशको सबै क्षेत्रमा कुशल नेतृत्व निर्माण गर्ने आधारशिला वा नर्सरी पनि हो । जुन संस्थाले निष्पक्ष, स्वतन्त्र रहदै गलत लाई गलत र सहि लाई सहि भन्ने सामार्थ्य राख्नु पर्दछ। बिध्यार्थीका हितका मुद्दा , पठनपाठन, परिक्षा, पढ्दै कमाउदै कार्यक्रम, रचनात्मक, सिर्जनात्मक गतिविधि, उत्पादन मुखी गुणस्तरीय शिक्षा, ब्यबहारिक र म.प. विश्वविद्यालयको हकमा कर्णाली माटो सुहाउदो सिप सिकाई, बैचारिक बहस आर्थिक, सामाजिक, राजनैतिक, कुटनैतिक समझदारीको बिकास आदि सबै कुरामा स्ववियुले आम बिध्यार्थीलाई दिशा प्रदान गर्नु पर्दछ।

यस्ता तमाम विषयमा ध्यान दिँदै स्ववियुका कमजोर पक्षलाई सुधार गर्ने दिशामा अग्रसर हुन सक्ने हो भने मात्र स्ववियु आम विद्यार्थीहरूको नेतृत्वदायी निकाय बन्न सक्नेछ ।